2017-04-05 21. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena

W ramach tegorocznego Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena odbędzie się ponad dwadzieścia koncertów. Jeden z nich usłyszymy w Domu Muzyki i Tańca. Tym razem wystąpią Hong Kong Sinfonietta pod dyrekcją Yip Wing-sie oraz skrzypek Yu-Chien Tseng.

Hong Kong Sinfonietta została założona w 1990 roku przez grupę lokalnych absolwentów szkół muzycznych i obrała sobie za cel promowanie muzyki klasycznej. Orkiestra została zreorganizowana w 1999 roku, kiedy nowym dyrektorem muzycznym został Tsung Yeh, amerykański dyrygent chińskiego pochodzenia. Dyrygent i dyrektor muzyczny poszerzył repertuar, chcąc zwiększyć grono muzycznych wielbicieli. Od 1999 roku Hong Kong Sinfonietta współpracowała ze znakomitymi muzykami i zespołami, wśród których byli: Vladimir Ashkenazy, Plácido Domingo, Augustin Dumay, Fu Cong, Christopher Hogwood, Luciano Pavarotti, Pinchas Zukerman, The Royal Ballet, Balet Kirowa, Bolszoj Balet, English National Ballet, New York City Ballet, Stuttgart Ballet. Orkiestra została również regularnym uczestnikiem wszystkich najważniejszych festiwali w Hong Kongu, m.in. festiwalu Hong Kong Arts i Hong Kong International Film Festival. Orkiestra rocznie daje około stu koncertów. Ma również osiągnięcia na froncie edukacyjnym – jest pionierem specjalnie zaprojektowanych koncertów dla różnych grup wiekowych.

Yu-Chien Tseng urodził się 24 sierpnia 1994 w Nowym Tajpej. Naukę gry na skrzypcach rozpoczął jako pięciolatek, mimo że podejrzewano u niego brak słuchu muzycznego. W 2008 roku wyjechał do Filadelfii, aby kontynuować naukę w Curtis Institute of Music pod opieką Idy Kavafian oraz Aarona Rosanda. W 2009 roku zdobył pierwszą nagrodę w Międzynarodowym Konkursie Sarasato w Pampelunie. W 2011 roku wygrał konkurs Isang Yun w Tongyeong, a także otrzymał nagrodę specjalną na Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Piotra Czajkowskiego. W 2012 roku zajął piąte miejsce na Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Królowej Elżbiety Belgijskiej. W 2015 roku zwyciężył w Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym w Singapurze oraz otrzymał II nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Piotra Czajkowskiego (pierwszej nagrody nie przyznano).

Ludwig van Beethoven
Koncert skrzypcowy D-dur op. 61
Powstanie: 1806; prawykonanie: 23 XII 1806, Wiedeń; wydanie: Wiedeń 1809; dedykacja: Stephan von Breuning.

Swój jedyny koncert skrzypcowy napisał Beethoven na prośbę Franza Clementa, koncertmistrza i dyrygenta Theater an der Wien, który pragnął uświetnić nowym dziełem Mistrza swą „akademię” – jak wówczas mówiono, czyli koncert benefisowy zaplanowany na okres Świąt Bożego Narodzenia. Beethoven długo zwlekał z ukończeniem obiecanego utworu i jak wiadomo z relacji Carla Czernego, Clementowi pozostało bardzo mało czasu na jego przygotowanie. Słynął jednak z fenomenalnej pamięci i świetnej techniki, więc bez większych problemów, ale z umiarkowanym powodzeniem wykonał koncert na wspomnianej akademii 23 grudnia 1806.
Anton Schindler, pierwszy biograf Beethovena, napisał wprost, że Koncert skrzypcowy został przyjęty bez jakiegokolwiek aplauzu; dla ówczesnych słuchaczy była to muzyka zbyt skomplikowana, a skrzypków odstraszały jego techniczne trudności. Twierdzono nawet, że jest wręcz niewykonalny. Przełom w jego recepcji nastąpił dopiero w 1844 roku, kiedy to Joseph Joachim, wówczas trzynastoletnie cudowne dziecko, wzbudził zachwyt wykonaniem Koncertu z Londyńskimi Filharmonikami pod dyrekcją Feliksa Mendelssohna. Później, już jako dojrzały artysta, Joachim skomponował do niego doskonałe, stylowe kadencje, nadal bardzo cenione i często grywane.
W Koncercie skrzypcowym op. 61 mimo wyraźnej – wówczas nowatorskiej – tendencji do symfonizacji gatunku, pierwszoplanowa rola instrumentu solowego została zachowana. Uderzająca jest nie tylko gładkość faktury skrzypcowej w utworze będącym dziełem kompozytora-pianisty, lecz także wielkie wyczucie, z jakim Beethoven ukształtował proporcje brzmieniowe między cichszymi z natury skrzypcami a orkiestrą. W lirycznych kantylenach i w środkowym Larghetto partia skrzypcowa upodabnia się do uduchowionego śpiewu, ale w wielu fragmentach – zwłaszcza w finałowym Rondzie – lśni wirtuozowskim polotem. Znane dobrze Beethovenowi znakomite predyspozycje techniczne Clementa nie pozostały bez wpływu na jej ukształtowanie, m.in. na śmiałe wykorzystanie gry w wysokich pozycjach, co było podobno jego specjalnością.
Clement miał bujny temperament i skłonności do swobodnego, cygańskiego stylu życia, ale Beethoven lubił go szczerze, o czym świadczy też żartobliwa dedykacja na rękopisie: „Concerto par Clemenza pour Clement, direttore al theatro a Vienna”. Jednak w wydaniu drukowanym usunął ją i zadedykował Koncert skrzypcowy Stephanowi von Breuningowi, jednemu ze swych najbliższych i najwierniejszych przyjaciół.
Adam Walaciński

Ludwig van Beethoven
IV Symfonia B-dur op. 60
Powstanie: 1806; prawykonanie: marzec 1807, Wiedeń; wydanie: Wiedeń 1808 (głosy), Bonn 1823 (partytura); dedykacja: hrabia Franz von Oppersdorff.

Najmniej popularna z wszystkich symfonii Beethovena. W sąsiedztwie Trzeciej i Piątej wydaje się drugoplanowa – twórca nie wskazał idei, z której dzieło wyrosło. Pozostała czysto muzyczną manifestacją siły twórczej, a to sprawia, że mniej jest w niej do „rozumienia”. Przemawia wprost, bez klasycznej retoryki, ale i bez wczesnoromantycznych barw. Znać tu bliskość Piątej, a być może także jakichś nieokreślonych, ludowych intonacji – Beethoven pracował nad nią jesienią 1806 w Głogówku, na Śląsku. Niegdyś intrygowała romantyków, wyczuwali w niej jakąś tajemnicę, której nie potrafili uchwycić słowami.
• Każe o niej myśleć molowy wstęp (Adagio), w którym melodia, harmonia i rytm zredukowane są do tego stopnia, że muzyka zdaje się sączyć kroplami. Tym bardziej zdumiewa rozmach tematu części I (Allegro vivace), a siła jego powtórzenia wręcz zbija z tropu, jak nagły wybuch hałaśliwej radości. Temat drugi (fagot, obój, potem flet) jest subtelniejszy, ale równie prosty w wyrazie, podobnie jak szeroka, rozmyślnie niezgrabna melodia epilogu, prowadzona w kanonie. Konstrukcję spajają biegniki skrzypiec, związane z głównym tematem, przekształcone w silne impulsy, torujące drogę narracji muzycznej.
• Część II (Adagio), to pierwsze, prawdziwie liryczne ogniwo w symfoniach Beethovena. Rzecz jest w formie sonatowej, z dramatyczną kulminacją w przetworzeniu. Obydwa tematy, oba przepiękne, natchnione niezmierną tkliwością, unoszą się ponad płynnym pasmem akompaniamentu, przenikając ramy taktów, jakby ich w ogóle nie było. Akompaniament zaś, precyzyjnie utkany z drobnych wartości, to podąża za tematami, to znów wychodzi na plan pierwszy w rytm bicia serca, przywołując właściwą miarę.
• Część III (Menuetto. Allegro vivace) przywołuje częsty w menuetach Haydna zwyczaj wiązania nut po dwie w trójdzielnym metrum, przez co słuchacz gubił się w liczeniu. Co u Haydna było zabawą, u Beethovena staje się środkiem nadającym muzyce szczególny impet, tym bardziej że wartości są wyostrzone, brzmienie orkiestry skoncentrowane, a każdy akcent pozostawia głęboki ślad. Trio, którego powtórzenie nadaje całości kształt ronda, jest chorałową pieśnią, potężniejącą ze zwrotki na zwrotkę aż do uroczystego uniesienia.
• Część IV (Allegro ma non troppo) w formie sonatowej, przebiega pod znakiem energii, siły i naturalnej śpiewności, które emanują z tematu głównego, przesyconego jednorodnym ruchem, silnymi akcentami i uproszczoną melodyką. Drugi temat i epilog, całe w synkopach i akcentach, podtrzymują ten klimat. W przetworzeniu korespondencja pomiędzy grupami instrumentów oraz silniejszy ruch harmonii prowadzi do olbrzymiej kulminacji. Stopniowo ruch konsoliduje się w unisonowy wir smyczków, który zatrzymuje się, ożywa na nowo penetrując najniższe rejestry, aby tuż przed końcem ukazać się niby pod lupą – w dwukrotnym zwolnieniu.
Maciej Negrey

Yu-Chien Tseng. Tajwański skrzypek Yu-Chien (Benny) Tseng w błyskawicznym tempie buduje międzynarodową pozycję wspaniale zapowiadającego się młodego solisty, cenionego za “wdzięk, opanowanie i zawrotną wirtuozerię”.
Po ostatnim debiucie z Niemiecką Orkiestrą Radiową Saarbrücken, krytycy nie szczędzili pochwał dla jego interpretacji Koncertu skrzypcowego Beethovena, pisząc: „Klasycznie wyważona, bez popisywania się; delikatne i dyskretne niuanse; pełen kultury dźwięk; pełna wdzięku i radości, swobodna elegancja, pozbawiona jakiejkolwiek pozy. Doskonałe!”
W lipcu 2015 roku został uhonorowany najwyższą nagrodą przyznawaną skrzypkom podczas XV Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Piotra Czajkowskiego. Studiował u wybitnych nauczycieli – Aarona Rosanda i Idy Kavafian w Curtis Institute of Music. Jest ponadto laureatem I nagrody zarówno w Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym w Singapurze, jak i Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Pablo Sarasate w Pampelunie.
Yu-Chien Tseng rozwija obiecującą karierę solową, mając już na swoim koncie występy z takimi orkiestrami jak London Philharmonic, Filharmonia Monachijska, Orkiestra Filharmonii Czeskiej, Orkiestra Filadelfii, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Belgii, Orkiestra Symfoniczna Tajpej, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Tajwanu, Orkiestra Symfoniczna Nawarry i Królewska Orkiestra Kameralna Walonii.
Debiutem fonograficznym skrzypka była płyta z francuskimi sonatami skrzypcowymi (Francka, Ravela i Debussy’ego), wydana przez wytwórnię Fuga Libera w 2012 roku. Latem 2016 roku Deutsche Grammophon podpisało z nim nowy kontrakt. Pierwsze nagranie – płyta z recitalem – ukazało się w styczniu 2017 roku, natomiast w dalszej części roku ukaże się jeszcze nagranie solisty z orkiestrą.
Artysta gra na skrzypcach Giuseppe Guarneriego del Gesù z 1732 roku Ex „Castelbarco-Tarisio”, wypożyczonych przez Fundację Kultury Chi-Mei na Tajwanie.

Hong Kong Sinfonietta to jedna z czołowych orkiestr Hong Kongu. Z Yip Wing-sie jako dyrektorem muzycznym, orkiestra przybliża muzykę społeczności, a jej pełne pasji interpretacje i nowatorski program koncertów zyskały uznanie zarówno w kraju jak i za granicą.
Od 1999 roku, Hong Kong Sinfonietta współpracuje z plejadą międzynarodowych muzyków i zespołów, takich jak Vladimir Ashkenazy, Plácido Domingo, Augustin Dumay, Fou Ts’ong, Christopher Hogwood, Luciano Pavarotti, czy Krzysztof Penderecki. Zespół daje ponad 100 koncertów w sezonie, a ponadto od 2009 roku jest partnerem ratusza w Hong Kongu. Wierząc głęboko w zachowanie aktualności i współczesności muzyki, Hong Kong Sinfonietta co roku zamawia i wykonuje nowe dzieła, uczestnicząc także w koncertach „crossover”, łączących różne style muzyczne. Dyskografia zespołu obejmuje dzieła chińskich kompozytorów (wydane przez wytwórnię Hugo), a także trzy podwójne albumy zatytułowane This is Classical Music (Decca), które otrzymały status platynowej i złotej płyty.
W ramach tournée, Hong Kong Sinfonietta zapraszana była do Ameryki Północnej (Kanady i Nowego Jorku), Ameryki Południowej (Brazylii, Argentyny i Urugwaju), a także Europy, gdzie wystąpiła podczas prestiżowego Międzynarodowego Festiwalu Pianistycznego w La Roque-d’Anthéron, festiwalach Saint-Riquier, Les Flâneries Musicales d’Été de Reims oraz Les Nuits Romantiques (Francja) w Tonhalle w Zurychu, Victoria Hall w Genewie oraz we Fryburgu (Szwajcaria), podczas Międzynarodowego Festiwalu Pianistycznego Arturo Benedetti Michelangeli oraz Settimane Musicali al Teatro Olimpico (Włochy), Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego w Marvão w Portugalii, a ponadto w sali koncertowej Filharmonii Narodowej w Warszawie i na Litwie. W Chinach zespół można było usłyszeć podczas Międzynarodowego Wiosennego Festiwalu Muzycznego w Szanghaju oraz Międzynarodowego Festiwalu Sztuki w Szanghaju (Expo 2010 w Szanghaju), a także w Pekinie w Narodowym Centrum Sztuk Performatywnych. W Japonii muzycy zagrali podczas La Folle Journée w Tokio, a także w Niigacie, Nagano i Kanazawie; w Korei podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego w Tongyeong, a w Singapurze w teatrze Esplanade.
hksl.org

Wing-sie Yip. Bardzo szanowana i wpływowa postać na azjatyckiej scenie muzyki symfonicznej, Yip Wing-sie pełni funkcję dyrektora muzycznego Hong Kong Sinfonietta od 2002 roku. Piastowała ponadto stanowisko pierwszego dyrygenta, a następnie dyrektora muzycznego Orkiestry Symfonicznej Guangzhou, a także dyrygenta-rezydenta Orkiestry Filharmonicznej Hong Kongu.

Zwyciężczyni I nagrody oraz „Lyre d’Or” w XXXV Międzynarodowym Konkursie Młodych Dyrygentów w Besançon we Francji w 1985 roku, laureatka VIII Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego w Tokio w 1988, Yip jest dziś rozchwytywanym dyrygentem gościnnym w Azji. Wśród orkiestr którymi dyrygowała znalazły się Chińska Orkiestra Filharmoniczna, Chińska Narodowa Orkiestra Symfoniczna, Orkiestra Symfoniczna Szanghaju, orkiestry filharmoni w Seulu i Osace, New Japan Philharmonic, Tokyo Mozart Players, orkiestry symfoniczne Sapporo, Yomiuri, Tajwanu, Tasmanii, Melbourne i Queensland, a także Auckland Philharmonia z Nowej Zelandii. Wśród europejskich zespołów, Yip poprowadziła Orchestre National du Capitol de Toulouse, Orkiestrę Kameralną z Besançon oraz Orkiestrą Filharmonii Narodowej w Warszawie. Współpracowała z tak znanymi artystami jak Augustin Dumay, Fou Ts’ong, Shlomo Mintz, Anne-Sophie Mutter, Izaak Perlman i Pinchas Zukerman.

Yip ukończyła Royal College of Music w Londynie i Indiana University w Bloomington, USA, gdzie otrzymała tytuł magistra wiolinistyki i dyrygentury. Była stypendystką Fundacji Muzycznej Kusewickiego, a także laureatką Seiji Ozawa Fellowship Award. Jej mentorami byli znakomici mistrzowie batuty: Norman Del Mar, Leonard Bernstein, Seiji Ozawa, Gustav Meier i David Atherton.